Абу Саид ал-Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам парданишин қиздан ҳам (яъни, парда ортидаги бокира қиздан ҳам) ҳаёли эдилар. Бирор ёқтирмайдиган нарсани кўрсалар, юзларидан билинар эди».
Муттафақун алайҳ.
Уламолар ҳаёнинг ҳақиқати ҳақида гапириб: «Ҳаё бир хулқдирки, кишини ёмон иш қилгани қўймайди. Ҳамда ҳақдорнинг ҳаққини адо қилишда пайдо бўладиган камчиликдан маън қилади», дейишган.
Абулқосим Жунайд роҳимаҳуллоҳдан ривоят қилинади:
«Ҳаё – Аллоҳнинг неъматларини ва ўзининг шукридаги қусурликни ҳис этишдир. Буларнинг ўртасидаги бир ҳолат юзага келадики, у ҳаё, деб номланади».
وَعَنْ أَبِي سَعِيدٍ الخُدْرِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ أَشَدَّ حَيَاءً مِنَ الْعَذْرَاءِ فِي خِدْرِهَا، فَإذَا رَأَى شَيْئاً يَكْرَهُهُ عَرَفْنَاهُ فِي وَجْهِهِ. مُتَّفَقٌ عَلَيهِ [خ 6102، م 2320].
قَالَ العُلَمَاءُ:
وَرَوَيْنَا عَنْ أَبي الْقَاسِمِ الجُنيْدِ رَحِمَهُ اللهُ قَالَ: الحَيَاءُ رُؤيَةُ الآلَاءِ - أَيْ: النِّعَمِ - وَرُؤْيَةُ التَّقْصِيرِ، فَيَتَوَلَّدُ بَيْنَهُمَا حَالَةٌ تُسَمَّى حَيَاءً.